church

Voordat ik inga op het uitbannen de term ‘reverse mission’, moet ik eerst even toelichten wat de term betekent. Ik las al vaker over ‘reverse mission’, maar ik kwam het opnieuw tegen in een recent artikel van Samuel Lee dat in DeNieuweKoers verscheen. Samuel Lee is de huidige Theoloog des Vaderlands en onder andere verbonden aan wat we vandaag de dag vaak migrantenkerken noemen. Daarnaast is hij verbonden aan verschillende theologische instellingen. Hij concludeert dat migrantenzendelingen in Nederland precies het zelfde doen als hun westerse voorgangers in het verleden en hij verbindt daar de term ‘reverse mission’ aan. Zoals Europeanen de wereld in trokken om het evangelie te verbreiden, komen nu christenen vanuit de ‘global south’ naar Europa om het continent, dat van God wegdrijft, opnieuw met het evangelie in aanraking te brengen.

Westers missionair werk ook positief labelen

Tot aan het post-koloniale tijdperk was zending vooral een activiteit van ‘the west to the rest’. Lee benadrukt dat deze aanpak niet altijd positief was en zelfs schade heeft aangericht. Dat is zeker waar, maar daarnaast is er vanuit een oprechte betrokkenheid bij missionaire werkers ook veel goed gegaan (check deze link bijvoorbeeld). Men wilde vanuit een diepgaande betrokkenheid bij de niet-christelijke wereld het evangelie delen. Dat er nu vanuit ‘the global south’ mensen naar Europa komen om hier kerken te stichten, is het gevolg van dat missionair werk vanuit het verleden.

Duale benadering in stand houden?

De missionaire activiteit door niet-europeanen naar Europa, met name vanuit de ‘global south’, wordt dus vaak aangeduid met ‘reverse mission’. Let wel, dat juich ik alleen maar toe. Europa seculariseert na de Tweede Wereldoorlog in snel tempo en vanuit het christelijke zuiden en oosten komen mensen naar Europa om gemeenten te stichten (kijk naar deze kerk als voorbeeld). Het christendom bloeit op het zuidelijk halfrond. Het is niet meer dan normaal dat de kerk daar hun verantwoordelijkheid oppakt. Echter door de term ‘reverse mission’ te gebruiken wordt een eenzijdig beeld geschetst van de huidige missionaire richting. Het ‘from the west to the west’ wordt ‘from the south to the west’ en dat doet geen recht aan de mondiale missionaire ontwikkelingen.

Polycentrische zending

Missionair werk kenmerkt zich steeds meer door ‘mission from everywhere to everywhere’ (zie het boek van Fritz Kling, The meeting of the waters, pagina 63vv) . Er is geen centrum meer van waaruit missionair werk haar oorsprong vindt. Zending is polycentrisch geworden en daarom is er volledige missionaire wederkerigheid, of zou er moeten zijn. Brazilianen gaan naar Portugal, Filippijnen zitten in het Midden Oosten, Nederlanders gaan Centraal Azië. In zeker zin benadrukt de term ‘reverse mission’ nog steeds de gedachte dat missie haar oorsprong had in het Westen. De term ‘reverse mission’ blijft in zekere zin hangen in het oude patroon. Ik zou een stap verder willen gaan en elke zendingsactiviteit gelijk willen schakelen: geen verschil tussen noord, zuid en oost.

En Europa dan?

Dat heeft twee gevolgen:

  • Missionair werk vanuit en naar Europa wordt op deze wijze gelijkgeschakeld. Eerder werd in de 70er jaren door de Wereldraad van Kerken een moratorium gevraagd op missionair werk vanuit het Westen vanwege het koloniale verleden. Zeker is de nodige bescheidenheid vanuit het Westen nodig, zodat werkelijk gelijkwaardig wordt opgetrokken, maar dat wil niet zeggen dan vanuit het Westen geen missionair werk gedaan moet worden naar plaatsen waar het evangelie nog niet bekend is. Ook binnen de Nederlandse kerken neemt men de opdracht van Jezus in deze tijd serieus.
  • Het Westen ontvangt dus missionair werkers en de kerken uit het Westen zenden mensen uit. In Nederland moet er daarom volledige gelijkwaardigheid bestaan tussen de bestaande lokale kerken en missionair werkers die van buiten Nederland komen. Daar zijn nog zeker stappen in te zetten. In de bovenkerkelijke bijeenkomsten die ik in het verleden bezocht waren de kerken die door niet westerlingen waren gesticht nog steeds grotendeels afwezig. Van beide kanten moet de veranderende wereld nog steeds zichtbaar worden door gelijkwaardigheid en wederkerigheid.